Defter Beyan Sistemi Nedir?

October 9, 2020

iWorkBetter ERP olarak, işletme sahiplerinin en çok merak ettiği konulardan biri olan defter beyan sistemi hakkında detaylı bilgi edinebilmeniz için defter beyan sistemi nedir, defter beyan sistemi zorunlu mu, defter beyan sisteminin avantajları nelerdir, defter beyan sistemine nasıl kaydolunur, defter beyan sistemine nasıl ve nereden giriş yapılır gibi soruları sizler için derledik. Keyifli okumalar dileriz.

Defter Beyan Sistemi;

Defter beyan sistemi, resmî sitesi olan defterbeyan.gov.tr’de tanımlandığı şekliyle aşağıdaki kişi ve meslek grupları için zaruridir:

  • Serbest meslek ehilleri
  • İşletme hesabı esasına göre defter tutan yükümlüler
  • Basit usule tabi olan yükümlüler

Yine aynı sitede yer alan tanıma göre, defter beyan sisteminin geliştirilmesinin amaçları aşağıdaki gibidir:

  • Defter kayıtlarının elektronik ortamda tutulması
  • Bu mükelleflerden defter tutmak zorunda olanların defterlerinin bu kayıtlardan hareketle elektronik ortamda oluşturulması ve saklanması
  • Vergi beyannamesi, bildirim ve dilekçelerin elektronik ortamda verilebilmesi ile elektronik ortamda belge düzenlenebilmesi

Dilerseniz, daha iyi anlaşılabilmesi adına bu tanımı biraz açalım ve içinde geçen kompleks ifadeler ile bazı teknik kelimeler üzerinde duralım.

Basit usule tabi olan mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Basit Usule Tabi Mükellefler İçin Vergi Rehberi’nde genel ve özel şartlar şeklinde sınıflandırılmış, ardından aşağıdaki gibi alt başlıklara ayrılmıştır:

Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları:

  1. Kendi işinde eylem halinde çalışmak veya bulunmak
  2. İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı;
  • büyükşehir belediyesinde 2019 takvim yılı için 9.000 TL’yi geçmemek
    (2020 takvim yılı için 11.000 TL*)
  • diğer belediyelerde 2019 takvim yılı için 6.000 TL’yi aşmamak
    (2020 takvim yılı için 7.000 TL*)
  1. Ticari, tarımsal veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamak.

Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları:

  1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların senelik alımları tutarının 2019 senesi boyunca 120.000 TL’yi geçmemesi (2020 için 140.000 TL*), veya yıllık satışları tutarının 2019 yılı için 180.000 TL’yi geçmemesi  (2020 takvim senesi için 220.000 TL*),
  1. Yukarıda belirtilenler dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hâsılatının; 2019 takvim yılı için 60.000 TL’yi geçmemesi (2020 için 70.000 TL*),
  1. Yukarıda belirttiğimiz işlerin birlikte yapılması halinde, senelik satış tutarı ile iş hasılatı toplamının; 2019 senesi için 120.000 TL’yi (2020 takvim yılı için 140.000 TL*) aşmaması,

gerekmektedir.

  1. Kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler Milli Piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kâr hadleri emsallerine nazaran bariz

şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için, (1) ve (3) numaralı sıralarda yazılı hadler yerine ilgili Bakanlıkların görüşü alınması şartıyla, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek alım satım hadleri uygulanır.

(Emtia; satılacak şeyler, mallar anlamındadır.)

(Had; sınır, derece, ölçü anlamındadır.)

Defter Beyan Sistemi Zorunlu Mudur?

Yukarıda saydığımız üç grup olan “Serbest meslek erbabı, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükellefler”in hepsinin 1 Ocak 2019’dan beri Defter Beyan Sistemi’ni kullanma zorunluluğu vardır. Bunlardan işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflere zorunluluk 1 Ocak 2019’da; serbest meslek erbabı ve yukarıda ayrıntılarına yer verdiğimiz basit usule tabi olan mükelleflere ise 1 Ocak 2018’de bu zorunluluk getirilmiştir.

Defter Beyan Sisteminin Avantajları Nelerdir?

Aslında önceki yazılarımızda bahsettiğimiz e-defter ile defter beyan sisteminin avantajları birbirine benzerdir. (Buradan e-defter hakkındaki yazımızı okuyabilirsiniz.)

Defter beyan sistemi de tıpkı e-defter gibi muhasebe ve kırtasiye maliyetlerini azaltmada, zaman ve mekândan tasarruf etmede çok yardımcıdır. İkisinde de kayıt dışı ekonominin önüne geçilir ve bununla ilintili suçlarla mücadele etmek kolaylaşır. Vergi onayına ihtiyaç duyulmaz, vergiye uyum kolaylaşır, artar ve gelişir.

Başka bir deyişle, e-defter ve defter beyan sistemi işlevleri ve özellikle de avantajları açısından benzer niteliklere sahiptir. Farkları daha çok, bu iki sistemi kullanan grupların niteliğiyle alakalıdır. Bu nitelik daha çok ilgili tacirin gelir durumuyla alakalıdır ve bu gelir durumu mevzuatta belirtilmiştir. Bunun dışında e-defter sistemi, defter beyan sisteminden çok daha güvenlidir. Sebebi ise e-defter sisteminin mali müşavirler, defter beyan sisteminin ise muhasebeciler tarafından yürütülmesidir. Ek olarak e-defterde tüm kontroller sistem tarafından otomatik olarak yapılırken defter beyan sisteminde bu denli gelişmiş bir sistem yoktur.

Defter Beyan Sistemine Nasıl Kayıt Olunur?

Defter Beyan Sistemi’ne başvuru iki farklı şekilde yapılabilir. Bunlar aşağıdaki şekildedir:

  • defterbeyan.gov.tr adresine girilerek sağ üst köşede bulunan mavi kutucuk içerisine alınmış “Başvuru” yazısına tıklanarak yapılabilir
  • Bağlı bulunulan vergi dairesine gidilerek beyan edilebilir. (Gelir vergisi sebebiyle bağlı bulunulan vergi dairesine gidilerek)

Bunun dışında, her sene defter beyan sistemine ekstradan başvuru yapmak gerekemez. Girişte yapılan başvuru yeterlidir.

Defter Beyan Sistemine Nasıl Giriş Yapılır?

https://portal.defterbeyan.gov.tr/auth/login adresinden Defter Beyan Sistemi’ne giriş yapılabilir. Siteye girildiğinde, “kullanıcı” ve “alt kullanıcı” olmak üzere iki farklı giriş olduğu görülür. Alt kullanıcılar, Defter Beyan Sistemi’ne kullanıcılar tarafından tanımlanabilir, yetkilendirilebilir veya çıkartılabilirler. Alt kullanıcılar iki farklı şekilde tanımlanabilirler.

  • Web sitesi üzerinden, “Sistem Yönetimi” kısmından TC Kimlik Numarası girilip sorgulanır ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na kayıtlı çalışan-işveren ilişkisine bakılarak kullanıcı eklenir.
  • İlgili vergi dairesine gerekli belgeler ibraz edilir. Bu belgeler “Son Aya Ait Sosyal Güvenlik Kurumu Hizmet Bildirgesi” ve “İşe Başlama Bildirgesi’dir. Son Aya Ait Sosyal Güvenlik Kurumu Hizmet Bildirgesi, bir süredir işverenin yanında çalışanlar için; İşe Başlama Bildirgesi, yeni başlayanlar için gereklidir. Ancak bu yöntemle alt kullanıcı tanımlamak için de yine de web sitesine girip Sistem Yönetimi üzerinden şifre oluşturma ve yetkilendirme işlemlerinin yapılması gereklidir.

 

Yazan; Betül Bayrak